BARIATRIA
chirurgiczne leczenie otyłości
Otyłość to stan patologicznego przyrostu nadmiernej masy ciała i gromadzenia tkanki tłuszczowej w całym organizmie spowodowany nadmiernym spożywaniem pokarmów, leniwym trybem życia lub zaburzeniami hormonalnymi czy genetycznymi.
Często jest podłożem wielu schorzeń tj.:
• cukrzyca
• choroba niedokrwienna serca
• nadciśnienie tętnicze
• zwyrodnienia stawów
• zespół bezdechu nocnego
• zaburzenia lipidowe
• podwyższone ryzyko zachorowania na raka sutka i endometrium
Aby rozpoznać otyłość można zastosować:
1. pomiar grubości fałdu tkanki podskórnej
2. pomiar obwodu brzucha
3. wskaźnik talia-biodra
4. najpopularniejszy wskaźnik masy ciała BMI:
20 – 24,9 prawidłowa masa ciała
25 – 29,9 nadwaga
30 – 34,9 I stopień otyłości
35 – 39,9 II stopień otyłości
40 – 49,9 III stopień otyłości
> 50 otyłość olbrzymia
Podstawowym celem leczenia otyłości jest redukcja masy ciała. Można dzięki niej uzyskać ustąpienie niektórych chorób współistniejących, poprawę wydolności fizycznej i jakości życia. Pierwszeństwo w leczeniu mają metody zachowawcze, jednak badania wskazują, że są one nieskuteczne w leczeniu otyłości olbrzymiej. Ośrodki chirurgii bariatrycznej oferują laparoskopowe leczenie operacyjne otyłości i chorób z nią związanych przy użyciu zaawansowanych technik i nowoczesnego sprzętu.
Wskazania do zabiegu
Najważniejsze wskazania i kryteria wykonania zabiegu chirurgicznego leczenia otyłości:
BMI > 40 – wskaźnik masy ciała – współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach
BMI > 30 – jeśli współistnieją choroby towarzyszące otyłości, jak: cukrzyca, nadciśnienie, zespół bezdechów sennych i inne
nieudane próby odchudzania innymi metodami niż chirurgiczne
problemy zdrowotne zależne od otyłości
wiek 18-65 lat
brak współistniejących chorób psychicznych (depresja nie jest przeciwwskazanie do zabiegu)
Balon żołądkowy
Zabieg ten polega na umieszczeniu za pomocą endoskopu w żołądku elastycznego balona, który następnie jest wypełniany solą fizjologiczną zabarwioną roztworem gencjany (objętość wypełnienia jest ustalona indywidualnie, maksymalnie wynosi 600 ml). Balon, wypełniając w większości światło żołądka, daje wrażenie sytości. Zakładany jest na okres do 6 miesięcy, po czym zostanie usunięty. Przez ten czas pacjent ma się nauczyć jeść mało i często, aby wstępnie zredukować masę ciała. Zabieg ten nie jest ostateczną metodą leczenia otyłości – może być etapem przygotowującym do zabiegu chirurgicznego, takiego jak założenie opaski żołądkowej.
Regulowana opaska żołądkowa
Zabieg polega na opasaniu żołądka regulowaną opaską, która dzieli żołądek na dwie części: górną o objętości ok. 25 ml (tzw. pouch) oraz dolną. Wąskie przejście pomiędzy tymi częściami powoduje, że nawet niewielkie ilości pokarmu dają poczucie sytości. Regulacja objętości opaski jest możliwa dzięki połączeniu jej drenem ze specjalnym portem (pelotą) umieszczonym pod skórą (najczęściej poniżej lewego łuku żebrowego). Przez pelotę można regulować stopień zaciśnięcia opaski i tym samym mięć wpływ na tempo utraty wagi ciała. Opaska żołądkowa jest biologicznie obojętna dla organizmu i z założenia zakładana jest na stałe, lecz zawsze istnieje możliwość jej usunięcia i przywrócenia przewodu pokarmowego do stanu sprzed zabiegu. Zabieg wykonywany jest metodą laparoskopową, ale w przypadku wystąpienia komplikacji może zaistnieć konieczność laparotomii. Po implantacji opaski żołądkowej konieczne są wizyty kontrolne. Pierwsza odbywa się w 4-6 tygodni od wypisu ze szpitala, kolejne co 3 miesiące przez 2 lata, a następnie co pół roku. Celem tych wizyt jest kontrola masy ciała, nawyków żywieniowych oraz regulowanie opaski.
Rękawowa resekcja żołądka
Jest to radykalna procedura polegająca na resekcji 2/3 żołądka od strony krzywizny większej. W efekcie żołądek kształtem przypomina rękaw bądź banan. Po zabiegu jego pojemność zmniejsza się o 80-90 %. Występuje przyśpieszone przechodzenie treści pokarmowej i zmniejszone wydzielanie greliny tzw. hormonu głodu. Rękawowa resekcja żołądka pozwala na utratę średnio 60 % nadwagi. Sam zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, metodą laparoskopową i jest nieodwracalny, czyli nie ma możliwości odtworzenia anatomii przewodu pokarmowego do stanu sprzed zabiegu.
Wyłączenie żołądka
Jest to wytworzenie połączenia górnej części żołądka z dalszym odcinkiem jelita cienkiego. Celem takiego zespolenia jest zmniejszenie żołądka do objętości 150 ml. Redukcja żołądka powoduje ograniczoną możliwość spożywania pokarmu, opóźnienie jego trawienia i wchłaniania ponieważ enzymy trawiące z żołądka i dwunastnicy mieszają się z pokarmem dopiero w końcowym odcinku jelita cienkiego.
Powikłania
Wszystkie wyżej wymienione procedury niosą za sobą ryzyko wystąpienia powikłań związanych zarówno z zabiegiem jak i znieczuleniem. Pacjent decydujący się na leczenie bariatryczne, mając na względzie korzyści wynikające z zabiegu, powinien zapoznać się z ewentualnymi zagrożeniami związanymi z operacją.
Należą do nich:
• uszkodzenie żołądka lub jelit
• uszkodzenie sąsiednich narządów np. śledziony, wątroby
• krwawienia z koniecznością transfuzji krwi
• zakażenia WZW lub HIV
• uszkodzenie skóry przez środki dezynfekujące lub prąd elektryczny
• tworzenie się zakrzepów i zamkniecie naczynia krwionośnego przez wędrujący zakrzep np. zator tętnicy płucnej
• bóle w obrębie barku, brzucha i szyi
• krwawienia pooperacyjne i krwawe wybroczyny na skórze
• zakażenia rany pooperacyjnej na skutek infekcji (powstanie ropni, przetok, rozejście się rany)
• nieszczelność szwu na żołądku ( po resekcji rękawowej) co może prowadzić do zapalenia otrzewnej
• owrzodzenie w miejscu szwu
• zrosty w jamie brzusznej, które nawet po latach mogą doprowadzić do niedrożności jelit
• uszkodzenie nerwów, dające uczucie głuchoty, bólów, porażenia mięśni, upośledzenie czynności jelit, niewielkie obrzęki
Dodatkowo, w przypadku wystąpienia konieczności przejścia z metody laparoskopowej na laparotomijną, zwiększa się ryzyko wystąpienia przepukliny pooperacyjnej. Większość wymienionych powikłań może wymagać kolejnych procedur chirurgicznych, wydłużonego czasu leczenia jak również może być przyczyna śmierci.
Otyłość oznacza zaburzenie homeostazy przemiany energetycznej spowodowane dostarczeniem nadmiernej ilości energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu. W ostatnich kilkunastu latach jest to jeden z najważniejszych biopsychospołecznych problemów ludzkości. Tendencja wzrostowa oraz związek z innymi chorobami spowodowała uznanie otyłości przez WHO epidemią XXI wieku.